BLOG

• 

  KOMPANZASYON HESABI NEDİR? (3)

  256 0 07 Haziran 2021, 13:36

  KOMPANZASYON HESABI

  STANDART REAKTİF GÜÇ KONTROL RÖLELERİ’nin KOMPANZE ETME METODU

  Reaktif Güç Kontrol Rölesi, bir deyiş ile merkezi kompanzasyonun beynidir. Seçilen röle, sizin sisteminizin kompanzasyonunu sağlayacak ünitedir.

  Standart bir reaktif güç kontrol rölesi tek faz ve tek akım trafosundan kumanda alır,İndüktif güç oluştukça, aktif güç çarpanı olan cosφ değeri küçülür,cosφ değeri küçüldükçe reaktif güç kontrol rölesi devreye sırayla kondansatör alarak cosφ değerini ayarlandığı değere doğru büyütür.

  cosφ değeri, ayarlanmış olduğu değeri geçer ise cosφ kapasitif eksene geçer ve sistem kapasitif olduğundan dolayı reaktif güç kontrol rölesi sıra ile kondansatör çıkarmaya başlar.

  Normal kabul edilen alanın belirlenebilmesi için C/K denilen ayarlama yapılır ki röle hedef Kabul edilen cosφ değerinin etrafındaki normal aralığı içinde yerini bulabilsin. Bu kondansatör alma çıkarma işlemleri sonucunda kompanzasyon sağlanır.

  KOMPANZASYON SİSTEMLERİNİN TASARIMI NASIL YAPILIR?

  Tasarımı yaparken

  Örneğin: Kurulu bir tesiste wattmetreden ölçülen aktif güç 1000 kw tır. Cosinüs fimetre 0,7 göstermektedir. Kompanzasyon sonrası güç katsayısı 0,95 yapılmak isteniyor.

  Çekilen görünür güç

  S1 = Pı = 1000 kW = 1428,5 kVA

  Cosj1 0,7

  Çekilen reaktif güç

  Q1 = Ö (Sı² – Pı²) = Ö 1428,5² – 1000² = 1020,2 kVAr

  Aktif güç sabit tutulursa Cosj = 0,95 için yeni görünür güç

  S2 = Pı = 1000 kW = 1052,6 kVAr

  Cosj1 0,95

  Yeni Reaktif Güç

  Q2² = Ö (S2² – Pı²) = Ö(1052,6²-1000²) = 328,5 kVAr

  Gerekli kondansatör gücü

  Qc = Qı-Q2 Qc=1020,2-328,5 = 691,7 kVAr

  Görünür güç sabit tutulup aktif güçte arttırılabilir.

  Örnekte Cosj1 = 0,7 Pı = 1000 kW Sı = 1428,5 kVA olarak bulunmuştu. Cosj = 0,95 için

  Yeni aktif güç

  P2 = Sı Cosj2 = 1428,5×0,95=1357 kW

  Yeni reaktif güç

  Q2² = S2²-P2² Q2 = 1428,5²-1357 P2 =446,27 kVAr

  Gerekli kondansatör gücü

  Qc = Qı-Q2

  Qc = 1020,2 – 446,27

  Qc = 573,93 kVAr

   

  ERDİ SEMİH VİDİNLİOĞLU

  ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ

  DEVAMINI OKU
• 

  KOMPANZASYON ÇEŞİTLERİ NELERDİR? (2)

  221 0 07 Haziran 2021, 13:37

  KOMPANZASYON ÇEŞİTLERİ

   

  Her tüketicinin müstakil kompanzasyonu olan münferit kompanzasyon, grup kompanzasyonu ve merkezi kompanzasyon olmak üzere üç çeşit kompanzasyon uygulaması vardır.

   

  1. Münferit Kompanzasyon

  Münferit kompanzasyon, sürekli olarak işletmede bulunan büyük güçlü cihaz ya da abonelerin, reaktif enerji gereksinimini karşılamak için yapılır. Münferit kompanzasyonda temel mantık, sadece ve sadece belli cihazların devreye girdikleri zaman, kendi kompanzasyonlarını sağlamalarıdır.

   

  2. Grup Kompanzasyon
  Grup kompanzasyon, bir tesiste birden fazla tüketicinin (su motoru, aydınlatma gibi) birlikte bulunduğu, ayrı ayrı münferit kompanze edilmek yerine, birlikte kompanzasyonunun sağlandığı yapıya denir.
  
  Bu tür kompanzasyon tesis ya da panosunda, kondansatörlerin özel anahtarla ve gerekli miktarda şebekeye bağlanmaları gereklidir. 

   

  3. Merkezi Kompanzasyon

  Merkezi kopanzasyon, değişen yük koşullarına ayak uydurabilen, grup kompanzasyonun gelişmiş bir şeklidir.Bu tür kompanzasyonun yapıldığı tesis ya da panoda, tüketici sayısı çok olduğu ve bunların sürekli sistemde bulunmalarının imkansız olduğu durumlarda uygulanır.

  Merkezi kompanzasyonda, sürekli kondansatör devrede olmayacağı için, yükün durumuna göre kompanzasyonun gerektirdiği şekilde devreye kondansatör alıp çıkarabilen, anahtarlamayı sağlayacak bir düzenek bulunur. İşte bu düzeneğin merkezini de “REAKTİF GÜÇ KONTROL RÖLESİ” oluşturmaktadır.

  Merkezi kompanzasyonda, şebekeye bağlanan kondansatörler, 3-5-7 veya 2-4-6-8-12 gruba bölünür. Bu programlar elektronik kompanzasyon röleleri ile devreye sokulur. Kademeleri reaktif güç kontrol röleleri cosφ’yi her an 0.96’da sabit tutmak için otomatik olarak bu grupları devreye alır veya çıkarır. 17.2.2000 tarih ve 23967 sayılı resmi gazetede belirtildiği gibi işletmelerin cosφ’yi, 0,95 ile 1 arasında tutmaları mecburidir. Kondansatörler de reaktif güç rölelerinin kademesi gibi gruplara ayrılır. Her kademede o kademeye ait kondansatör grubu devreye girer.

   

  Devamı için TIKLAYINIZ!

   

  ERDİ SEMİH VİDİNLİOĞLU

  ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ

  DEVAMINI OKU
• 

  KOMPANZASYON NEDİR? (1)

  247 0 07 Haziran 2021, 13:37

  KOMPANZASYON

  Faz farkı resistif (Direnç bazlı) devrelerde 0 iken, kapasitif devrelerde akımın fazının voltajdan ileri, endüktif devrelerde ise voltajın fazının akımdan ileride olacak şekilde değişir. Bu faz farkının oluşması reaktif gücün oluşması anlamına gelir. Sistemin görünür gücü (S) değişmez, fakat faz farkına bağlı olarak görünür gücün bileşenleri olan reaktif ve aktif güç değişir. Aktif güç görünür güce eşit ise maksimum iş verimi alınır. Devrede işi yapan aktif bileşendir, reaktif güç her döngüde şebekeden çekilir ve döngü bitmeden geri şebekeye verilir. Saf resistif devrelerde faz farkı olmadığından reaktif güç yoktur. Ancak endüktif ve kapasitif devrelerde faz farkına göre reaktif güç oluşur.

  Bu da işe çevrilen aktif gücün azalmasına, verimin düşmesine sebep olur. Aktif gücün maksimum hale getirilip, güç faktörünün düzeltilmesi ve verimin en büyük halini alması işlemine kompanzasyon denir.

  

  ►Reaktif Güç
   

  Endüktif güç, bobinden geçen akım ve sahip olduğu gerilim değerinin çarpımıdır. Bobinde depolanan ve tekrar devreye geri gönderilen enerji ile ilgili büyüklüktür.

  

  Kapasitif güç, kondansatörün akım ve gerilim değerinin çarpımıdır.

  

  Reaktif Güç Talep Eden Sistemler

  • Asenkron - Senkron motorlar
  • Bobinler
  • Transformatörler
  • Endüksiyon fırınları, ark fırınları
  • Kaynak makinaları
  • Fluoresan lamba balastları

  
  İndüksiyon prensibi ile çalışan bu makinalarda, özellikle elektrik motorlarında, manyetik alanların oluşması için reaktif güç gereklidir.

   

  ► Aktif Güç

  Gücün her an farklı değer aldığı hallerde iş gören, yararlı olan gücün ortalama değerine alternatif akımda aktif güç denir. Birimi “Watt”'tır. P ile sembolize edilir. 

  

  ► Görünür Güç

  
  Görünür güç, bir alternatif akım devresinde, kaynak gerilimi ile toplam akımının etkin değerlerinin çarpımıdır. Bahsetmiş olduğumuz aktif ve reaktif güçler görünür gücün bileşenleridir ve karelerinin toplamının karekökü ile elde edilebilir. Birimi "VA"dır. S ile sembolize edilir.

  

   

  Güç Katsayısı (cosθ),

  Kaynak gerilimi ile toplam devre akımı arasındaki faz farkının cosinüsüdür. Bir devreye ait aktif, reaktif ve görünür güç arasındaki ilişki Güç üçgeni ile ifade edilebilir.

   
  

   

  ► Reaktif ceza

  9 Ocak 2007 tarihinde yayımlanan Resmi Gazete’de “Elektrik Piyasası Müşteri Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile Reaktif Güç üretme sınırları şunlardır:

  

  Bu sınırları aştığınız takdirde tarifede belirlenen ceza miktarı elektrik faturanıza yansıyacaktır. Elektrik faturanıza aktif sütunu dışındaki endüktif ve kapasitif sütunlarında bedel görüyorsanız bu size kesilen ceza miktarını temsil etmektedir.

  Tesisleri reaktif güçten kurtarıp tesis elemanlarını maksimum verimle çalıştırabilmek, kısacası ekonomik bir işletme yaratabilmek için, reaktif gücün tüketim merkezlerinde üretilmesi uygun olmaktadır.

   

  Devamı için TIKLAYINIZ!

   

  ERDİ SEMİH VİDİNLİOĞLU

  ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ

   

   

  DEVAMINI OKU
• 

  PARATONER HESABI

  392 0 05 Haziran 2021, 12:07

   

  PARATONER HESABI

  FARADAY KAFESİ		AKTİF PARATONER
  C1: ÇEVRESEL KATSAYI
  0,25		YAPI DAHA YÜKSEK AĞAÇ VE YAPILAR ARASINDA İSE
  0,50		YÜKSEKLİĞİ AZ OLAN YAPILARLA ÇEVRİLİ İSE
  1		EN YAKIN YAPIYA UZAKLIK 3H MESAFEDE İSE
  2		BÖLGEDE EN YÜKSEKTE İSE
  C2: YAPISAL KATSAYI
  YAPI/ÇATI	METAL	KİREMİT	YANICI
  METAL	0,5	1	2
  TUĞAL/BETON	1	1,5	2,5
  TUTUŞABİLİR	2	2,5	3
  C3: YAPISAL KATSAYI
  0,5		DEĞERSİZ YANICI OLMAYAN
  1		NORMAL, YANICI
  2		DEĞERLİ, YANICI
  3		PARLAYICI, YANICI
  C4: YAPI DOLULUĞU
  0,5		PERSONELSİZ BİNA
  1		NORMAL KALABALIK
  3		PANİK RİZİKOLU, TAHLİYE ZORLUĞU
  C5: YAPI DOLULUĞU
  1		SÜREKLİ KULLANIMI YOK, ÇEVREDE DEĞERSİZ
  5		SÜREKLİ KULLANIMDA, ÇEVREDE DEĞERSİZ
  10		ÇEVREDE DEĞERLİ

   

   

  FARADAY KAFESİ ETKİNLİK VE KORUMA
  ETKİNLİK	KORUMA SEVİYESİ	KAFES ARALIĞI	İNİŞ ARALIĞI	YUVARLANAN KÜRE YARIÇAPI
  E>0,98	SEVİYE1+EK ÖNLEM	5x5	10	20
  0,95<E<0,98	SEVİYE1	5x5	10	20
  0,90<E<0,95	SEVİYE2	10x10	15	30
  0,80<E<0,90	SEVİYE3	15x15	20	45
  E<0	SEVİYE4	20x20	25	60

   

   

   

   

  AKTİF PARATONER ETKİMLİK VE KORUMA
  ETKİNLİK	KORUMA SEVİYESİ	PARATONER KORUMA ALANI YARIÇAPI
  E>0,98	SEVİYE1+EK ÖNLEM	r= 79 mt
  0,95<E<0,98	SEVİYE1	r= 79 mt
  0,90<E<0,95	SEVİYE2	r= 87 mt
  0,80<E<0,90	SEVİYE3	r= 97 mt
  E<0	SEVİYE4	r= 107 mt

   

   

   

  FORMÜLLER

  FARADAY KAFESİ-AKTİF PARATONER	TANIMLAR
  Ae=LxW+6xHx(L+W)+9xπxH²	Etkili Eşdeğer Alan
  Ng=0,04xNk^1,25	Yıldırım Yoğunluğu
  Nd=NgxAexC1x10^ -6	Tesis için beklenen yıldırım sayısı
  Nk=20 (Türkiye’de ort. Değer)	Yıldırımlı Gün Sayısı
  C=C2xC3xC4xC5
  Nc=5,5x10^ -3/C	Onaylı Yıldırım Darbe Sayısı
  E=1-(Nc/Nd)	Etkinlik

   

   

   

   

  ÖRNEK AKTİF PARATONER HESABI :

  YER: ESKİŞEHİR ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİNDE BİR FABRİKA

   

  C1 = 0,5 ( Yüksekliği daha az binalarla çevrili)

  C2 = 2 ( Yapı / Çatı metal ve tutuşabilir )

  C3 = 2 ( Yapı değeri değerli ve yanıcı )

  C4 =  1 ( Yapı doluluğu normal kalabalık )

  C5 = 10 ( Yapı çevre önemi çevrede değerli )

   

                                                          N_c = 5,5 x ( 10^-3 / C )

                                                          N_g = 0,04 x N_k^1,25

                                                          N_d = N_g x A_e x C1 x 10^-6

   

  C = C2 x C3 x C4 x C5            C= 2x2x1x10 =40

  N_k = Yıldırımlı Gün Sayısı ( TR’ de 20 kabul edilir.)

  A_e = L x W + 6H ( L + W) + 9πH² ( L= Boy, H= Yükseklik, W= En )  A_e = 158226,2

  ( L= 200 mt, W= 100 mt, H= 45 mt )

   

  N_d > N_c  olduğundan E = 1- ( N_c / N_d ) ile koruma sınıfı belirlenir. E = 0,99

   

  E ( Etkinlik Değeri )	Koruma Sınıfı
  E > 0,98	SEVİYE 1
  0,95 < E ≤ 0,98	SEVİYE 2
  0,80 < E ≤ 0,95	SEVİYE 3
  0 < E ≤ 0,80	SEVİYE 4
  E ≤ 0	İSTEĞE BAĞLI

   

   

  Bu bilgiler doğrultusunda ;

   

  N_c = 0,00013

  N_g =1,691                                                        N_d > N_c, E = 0,99 ( SEVİYE 1 )

  N_d = 0,01337                              L = 200m, W = 100m, H= 45m (Binanın Değerleri)

   

   

  Paratonerin Yapıdan Yüksekliği	SEVİYE 1	SEVİYE 2	SEVİYE 3	SEVİYE 4
  5 m	79	87	97	107
  60 m	80	90	105	120

   

  

  Ölçümler sonucunda Seviye 2 koruma sınıflı ve binadan 5 m yükseklikteki paratoner için koruduğu alan 79 m olup sistem UYGUNDUR.

   

  RUMEYSA CEYLAN

  ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ

   

  DEVAMINI OKU