BLOG

• 

  GERİLİM TRAFOSU NEDİR?

  389 0 20 Eylül 2021, 09:50

  GERİLİM TRAFOSU NEDİR?

  Gerilim transformatörleri, yüksek gerilim devrelerinde gerilim ölçümü yapabilmek için kullanılan, aynı zamanda sekonder terminallerine bağlı olan cihazlara bilgi gönderen ve bu cihazları yüksek gerilimden izole eden ölçü transformatörlerine verilen addır.

  Gerilim trafolarında primer uca bağlı olan yüksek gerilim, sekonder uçtan ölçü aletine uygun aralığa düşürülerek ölçülür. Normal çalışma koşullarında, sekonder gerilim, primer gerilimiyle orantılıdır ve aralarındaki faz farkı yaklaşık sıfırdır.

  

  Şekil 1 : Gerilim transformatörü iç yapısı

  

   Şekil 2 : Ölçü Hücresi

  Gerilim trafoları, akım trafolarıyla birlikte ölçü hücresinde bulunurlar. Şekil 2’de ölçü hücresinde bulunan komponentler gösterilmektedir.

  1. Yüksek gerilim izolatörleri
  2. Bakır bara
  3. Yüksek gerilim sigortası
  4. Gerilim trafosu
  5. Akım trafosu
  6. Gerilim trafosu çıkış terminalleri
  7. Akım trafosu çıkış terminalleri

  Şekildeki hücrede, gerilim trafosu bakır baradan gelen 34500 voltluk gerilimi 100 volta düşürerek ölçüm yapmaya imkan tanır. Gerilim trafosu şekilde görüldüğü gibi devreye paralel bağlanır. Akım trafosu ise devreye seri bağlanır. Akım ve gerilim trafosunun yanında bulunan terminaller, uygun ölçüm aralığına düşürülen voltaj ve akım değerlerini ölçtükten sonra elektrik sayacı ve enerji analizörü gibi cihazlara göndererek kullanılan enerji parametrelerinin kayıt edilmesine imkan sağlarlar.

  Şekil 3’te bir gerilim trafosuna ait bilgi etiketi gösterilmiştir.

  

  Şekil 3 : Gerilim trafosu bilgi etiketi

  Sigorta devreden geçen akımın belirli bir sınırın üstüne çıkması durumunda devreyi açma amacı ile kullanılır. Devreye seri bağlanırlar.

  Yüksek gerilim sigortaları da aynı mantıkla çalışırlar. Enerji iletim hatlarının kopması, yıldırım düşmesi aşırı gerilim yükselmesi gibi durumlarda kısa devre akımlarına karşı koruma sağlar. YG sigortaları enerji kesilmeden kesinlikle değiştirilmezler.

  Gerilim ve akım trafolarının sekonder uçları mutlaka topraklanmalıdır. Ayrıca gerilim trafolarını sayaçlara bağlarken sargılardaki gerilim yönlerinin doğru olduğu kontrol edilmelidir.

  Gerilim trafolarının güçleri 30-60-90 VA değerlerinde standardize edilmiştir.

  V : Sekonder gerilimi (V)

  Z : Trafo gücü (VA)

  Z : Yük empedansı (W)

  Z = V² / S formülü ile sekondere bağlanacak en küçük yük belirlenir.

  Primer devrede meydana gelecek faz-toprak kısa devre durumunda ortaya çıkan aşırı gerilimin ölçü trafolarına zarar vermemesi için trafolar nominal gerilimlerin 1,9 katına dayanacak şekilde seçilmelidir.

   

  KAYNAKÇA:

  EMO MİSEM, ELEKTRİK YÜKSEK GERİLİM TESİSLERİNDE İŞLETME SORUMLULUĞU EĞİTİMİ DERS NOTLARI, 2016

  EMO, ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİ, SADETTİN GÜLDAR, 2012

  MEGEP, ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİ, 2011

  DEVAMINI OKU
• 

  ENERJİ VERİMLİLİĞİ

  229 0 26 Temmuz 2021, 17:14

  Enerji Verimliliği

  Enerji Tasarrufu, belli davranışları yerleştirerek, iyileştirme yöntemlerini uygulayarak veya yeni teknolojiler kullanarak, üretimi ve kaliteyi düşürmeden, sosyal yaşamın standardını korumak suretiyle, enerjiyi daha etkin kullanmak demektir.

  Günümüzde enerji politikalarında belirleyici faktör, enerji üretiminin ekonomikliğinin yanı sıra çevre dostu, yenilenebilir enerji üretimidir. Ancak bugün herkes tarafından kabul edilen bir gerçek vardır. En az maliyetli enerjinin, verimli kullanım sonucu tasarruf edilen enerji olduğudur.

  Enerji verimliliğinin artırılması, ek yeni enerji kaynaklarının devreye sokulması için yapılacak yatırımlardan daha ekonomiktir. Tasarruf edilerek kazanılabilecek enerjiyi üretmek için, çok daha pahalı yatırımlara ve çok daha uzun zamana ihtiyaç vardır. Oysa enerji tasarrufu, daha çabuk ve ucuza elde edilebilen bir enerji kaynağıdır.

  Enerji verimliliğinin arttırılması, atık enerjilerin değerlendirilmesi ve mevcut enerji kayıplarının önlenmesi yoluyla tüketilen enerji miktarının ekonomik kalkınmayı ve sosyal refahı engellemeden en aza indirilmesi olarak tanımlayabileceğimiz enerji tasarrufu; enerji krizi yaşayan ülkelerin sorunlarının çözümünde önemli katkıları açıktır.

  Niçin Enerjiyi Verimli Kullanmalıyız?

  En önemli enerji kaynağı olan petrol ve kömür gibi fosil yakıtlar hızla tükeniyor.

  Enerji üretim ve tüketim süreçlerinde ortaya çıkan sera gazı emisyonları küresel ısınma ve iklim değişikliğinin en önemli nedenleri arasındadır.

  Kullandığımız enerjinin %70’ini yurtdışından döviz ödeyerek satın alıyoruz.

  Evimizde ve ulaşımda tükettiğimiz enerjinin faturası aile bütçemizin en önemli kalemlerindendir.

  Enerji faturalarımızı düşürmek ve aile ekonomisi katkıda bulunmak, ülkemizin enerjide dışa bağımlılığı azaltmak ve gelecek nesillere yaşanılabilir bir çevre bırakmak için enerjiyi verimli kullanalım.

  Binalarımızda alacağımız bazı önlemler ve enerji tüketim alışkanlıklarımızdaki küçük değişiklikler bizlere çok şeyler kazandıracaktır.

  Enerji verimliliği için aşağıdaki konuların öncelikli olarak değerlendirilmesi gerekiyor;

  • Proses gereği çeşitli şekillerde ortama atılan enerjilerin geri kazanılması
  • Tasarım, proses geliştirme ve daha akılcı kullanımı
  • İstenmeyen kaçakların önlenmesi
  • Büyük enerji kaybına yol açan uygulamaların değiştirilmesi
  • Bakımın etkinleştirilmesi, verimin arttırılması, hızlı ve yeterli ikmal vb..

  Son yıllarda Türkiye’de özellikle sanayi sektörünün gelişmesiyle önemi gittikçe değer kazanan enerjinin etkin kullanımı ve yönetimi çalışmaları, hemen hemen her işletmenin en önemli konusu olurken bina sektöründe de önemli bir yapıya dönüşmüş, bu yapı yasal düzenlemelerle de şekillendirilmiştir. 1995 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın yayımladığı sanayide enerji yönetimine ilişkin yönetmelik ile başlayan süreç, 2007 yılında yürürlüğe giren Enerji Verimliliği Kanunu ile yapısal dönüşümünü devam ettirmiştir ve günümüzde şirketler, işletmeler ve kurumlar için oldukça önemli hale gelmiştir.

  Hem çevre , hem de işletmelerin sürdürülebilirliği  için enerjinin verimli kullanımı,  gerek ulusal ve gerekse uluslararası yapılan yasal düzenlemeler ve sözleşmelerin sonucunda etkin hale gelen enerji yönetimleri; sorumluluk alanlarında enerjinin verimliliğini geliştirmek için verilerin toplanması, değerlendirilmesi ve verimsizliğin neden olduğu alanlar için proje ve çalışmalar gerçekleştirerek enerjiyi daha verimli kullanabilecek birtakım çalışmaların hayata geçirilmesi bir zorunluluk haline gelmiştir.

  Enerji, ülkelerin iktisadi ve sosyal kalkınması için önemli girdilerin başında gelmektedir. Dünya enerji ihtiyacının önemli bir bölümünü karşılayan petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıt rezervlerinin hızla tükenmesi, enerji tüketimindeki hızlı artışa bağlı olarak ozon tabakasının incelmesi, sera gazı emisyonlarının insan yaşamını tehdit eder duruma gelmesi nedeniyle, enerji günümüzün en önemli sorunlarından birini oluşturmaktadır. Enerji talebinin büyük bir bölümünü ithalatla karşılayan Türkiye’de kalkınma ve sanayileşmede bir engel oluşturmaması için enerjinin verimli kullanılması son derece önemli hale gelmiştir. Yapılan çalışmalara göre sadece enerjiyi verimli kullanarak yıllık nihai enerji tüketiminin %30’u kadar tasarruf sağlanabilmesi mümkündür. Enerji verimliliği, gelecekte sürdürülebilir enerji elde etmek için güçlü ve hesaplı bir araç sunmaktadır.

  Enerji verimliliğindeki gelişmeler, enerji altyapısına yatırım ihtiyacını azaltabilir, yakıt maliyetlerini düşürebilir, rekabeti ve tüketicinin refahını artırabilir. Aynı zamanda ithal edilen fosil yakıta olan bağımlılığı azalttığından enerji güvenliğine katkı sağlar.

  Enerji verimliliği enerji kaynağının güvenliğini artırmak, sera gazlarının ve diğer kirletici maddelerin emisyonlarını azaltmak için en uygun yöntemlerden biridir. Günümüz teknolojisinde Enerjiyi etkin ve verimli kullanabileceğimiz geliştirilebilir yöntem ve alanlar mevcuttur. Betatron Mühendislik olarak ISO 50001 Danışmanlık Hizmeti vererek enerjinin verimli kullanılması adına çalışmalarımıza devam etmekteyiz.

   

  Kaynak:

  T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü, Enerjini Boşa Harcama

  Entes, Enerji Verimliliği Nedir? Enerji Tasarrufu Nedir? , Mart 2021

   

  ÖZLEM KURUMUŞ

  ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ

   

  DEVAMINI OKU
• 

  ETHERNET AĞ BAĞLANTILARI III/III

  270 0 26 Temmuz 2021, 14:24

  Ethernet Kablo Tipleri

  Bilgisayarlar arasındaki bilgi alışverişi Ağ kartları ve bunları birbirine bağlayan kablolar aracılığıyla gerçekleşir. Etkili bir iletişim için bu kabloların doğru şekilde seçilmiş ve düzenlenmiş olması gerekir. UTP ve CAT-5 tip kablolar 8 telden oluşur ve bunların 4 tanesi kullanılır, 2 tanesi iletim diğer 2 tanesi ise alım olmak üzere kullanılır. İki tip temel ethernet kablosu vardır:

  • Düz Kablo (Straight Through Cable)

  Bu tip kabloda bir uçtaki tel nerede başladıysa diğer uçta da aynı numaralı pinde sonlanır. Renk olarak düşünüldüğünde örmeğin; ilk uçta 4 numaralı pindeki tel mavi ise kablonun diğer ucunda 4 numaralı pindeki tel de mavi olmalıdır. Aşağıdaki şekilde düz kablo için pinlerin eşleşmesi ve hangi pinlerin iletim hangilerinin alım için kullanıldığı gösterilmektedir.

  Düz Kablo  (Straight Through Cable)   RJ-45  PIN  RJ-45  PIN  1Tx+  1Rc+  2Tx-  2Rc-  3Rc-  3Tx+  6Rc-  6Tx+

     

   

  • Çapraz Kablo (Crossover Cable)

  Çapraz kablo, düz kablonun çaprazlanmış şeklidir. Yani kullanılan 4 uç birbiriyle çapraz durumdadır. İlk uçta 1 numaralı pindeki tel diğer uçta 3 numaralı pinde sonlanır, 2 numaralı pindeki tel ise 6 numaralı pinde sonlanır. Aşağıdaki şekilde çapraz kablo için pinlerin eşleşmesi ve hangi pinlerin iletim hangilerinin alım için kullanıldığı gösterilmektedir.

   

  Çapraz Kablo	(Crossover Cable)
  RJ-45  PIN	RJ-45  PIN
  1Rx+	3Tx+
  2Rc-	6Tx-
  3Tx+	1Rc+
  6Tx-	2Rc-

   

   

   

   

   

   

   

                       

   

  Düz Kablonun (Straight Through Cable) Kullanıldığı Yerler

  Aşağıdaki durumlarda düz kablo kullanılmalıdır:

  • Bilgisayarları çoğullayıcıya (hub) bağlarken
  • Bilgisayarları anahtarlayıcıya (switch) bağlarken
  • Sunucuları çoğullayıcıya veya anahtarlayıcıya bağlarken
  • Dönüştürücüleri çoğullayıcı ve anahtarlayıcıya bağlarken

   

  Çapraz Kablo (Crossover Cable) Kullanıldığı Yerler

  Aşağıdaki durumlarda ise çapraz kablo kullanılmalıdır:

  • İki bilgisayarı birbirine bağlarken
  • Bir bilgisayarı sunucuya bağlarken
  • Çoğullayıcıları birbirine bağlarken
  • Çoğullayıcıları anahtarlayıcıya bağlarken
  • Anahtarlayıcıları birbirine bağlarken
  • Dönüştürücüleri (Transceivers) birbirine bağlarken
  • Bilgisayarları ve sunucuları yönlendiriciye (router) bağlarken

   

  Not: Burada dikkat edilmesi gereken bir kaç husus vardır. Bunlardan en önemlisi, iki çoğullayıcıyı veya iki anahtarlayıcıyı bağlarken onların normal portlarının (bağlantı noktalarının) kullanılması gerektiği; yani normal port (bağlantı noktası) - normal port (bağlantı noktası) bağlantılarında çapraz kablo kullanılmasıdır. Çoğullayıcı ve anahtarlayıcıda bulunan özel bir bağlantı noktası olan besleme portu (uplink portu) kullanılıyorsa durum değişir. Tam tersine besleme portu (uplink portu) - normal port  bağlantılarında düz kablo kullanılmalıdır.

   

  Renk Kodları ve Standartlar
  
  Kabloların yapımı ve kullanımında karşılaşılacak problemleri gidermek için belirli birkaç standart vardır. Bu standartlar kullanılarak hangi renk kablonun hangi pinde olması gerektiğine karar verilir, böylelikle kablo tipi (düz, çapraz) kolaylıkla belirlenebilir. Aşağıdaki şekilde oldukça yaygın olarak kullanılan EIA/TIA 568A ve AT&T 258A veya EIA/TIA 568B standartlarına ait bilgiler yer almaktadır:

  Pin	İşaret	EIA/TIA 568A	AT&T 258A veya EIA/TIA 568B	Ethernet 10BASE-T 100BASE-T
  1	Transmit+	Beyaz/Yeşil	Beyaz/Turuncu	X
  2	Transmit-	Yeşil/Beyaz veya Yeşil	Turuncu/Beyaz veya Turuncu	X
  3	Receive+	Beyaz/Turuncu	Beyaz/Yeşil	X
  4	N/A	Mavi/Beyaz veya Mavi	Mavi/Beyaz veya Mavi	Kullanılmıyor
  5	N/A	Beyaz/Mavi	Beyaz/Mavi	Kullanılmıyor
  6	Receive-	Turuncu/Beyaz veya Turuncu	Yeşil/Beyaz veya Yeşil	X
  7	N/A	Beyaz/Kahverengi	Beyaz/Kahverengi	Kullanılmıyor
  8	N/A	Kahverengi/Beyaz veya Kahverengi	Beyaz/Kahverengi veya Kahverengi	Kullanılmıyor

  
  Not: 4., 5., 7. ve 8. pinler 1 Gigabit  veri taşıyan ethernet hattında veri taşımak için kullanılırken, 100 Megabit ve 10 Megabit veri taşıyan ethernet  hattında ise bu teller veri taşıma işinde kullanılmamasına karşın bazı durumlarda elektrik taşımak (PoE - Power Over Ethernet) için kullanılabilir. Bu sebepten, bu tellerin düzgün olarak sonlandırılması gerekir.
   

   

  Kaynak:

  İTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Seyir Defteri, 2013

   

  ÖZLEM KURUMUŞ

  ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ

  DEVAMINI OKU
• 

  3D YAZICI

  252 0 26 Temmuz 2021, 12:03

  Katkısal üretim olarak da bilinen 3 boyutlu üretim “additive manufacturing” bir bilgisayarda planlanan veya 3 boyutlu olarak üretilen nesneleri birden fazla malzeme kullanılarak ek bir kalıp veya fikstüre ihtiyaç duymadan hızlı bir şekilde üreten bir cihazdır.

  Bir ekipman üretmek, 3D tarayıcı kullanarak taranan bir nesneyi yazdırmak, tasarladığınız bir tasarımın prototipini yapmak ve hatta kendi ürününüzü oluşturmak için 3D baskı teknolojisini kullanabilirsiniz.

  Özetle, 3D yazıcılar, istediğiniz her şeyi yazdırmanıza izin verir.

  3D Yazıcılar Nasıl Çalışır?

  3D yazıcıların çalışma mantığı, herhangi bir üç boyutlu modelin katmanlama teknolojisi ile plastiği eriterek direkt olarak üretimine dayanır.

  

  3D yazıcıların çalışma mantığını daha iyi anlamak için şu şekilde maddelere ayırabiliriz:

  Modelleme: Daha önce belirtildiği gibi, üretilecek nesne için bilgisayar verilerini geliştirmek için 3D tasarım programları (CAD) veya 3D tarama teknolojileri kullanılır. Oluşturulan model, 3D baskı işlemine başlamadan önce genellikle STL dosya formatına dönüştürülür.

  

  3D Printing: En şaşırtıcı kısım, 3D baskının yapıldığı bölümdür. Baskı işleminde, 3D baskıya verdiğimiz model, öğeyi katmanlara koyarak oluşturulur. Bu katmanlar, plastik eritme, lazer sinterleme ve stereolitografi gibi çeşitli teknikler kullanılarak oluşturulur.

  Yüzey iyileştirme: Son olarak, eski teknolojilerle karşılaştırıldığında, 3D yazıcılarla yaptığımız şeylerde boyutsal yanlışlıklar olabilir. Bu durumda, temel öğeler son bir yüzey temizleme, iyileştirme veya iyileştirme işleminden yararlanabilir. 

  

  Terimler ve anlamları

  3 boyutlu yazıcı teknolojileri nelerdir?

                 FDM: Fused Deposition Modeling – Eriyik Yığma Modellemesi, eritilmil termoplastik malzemeyi, pozisyonu bilgisayar tarafından kontrol edilen bir nozzle ile yığma işlemi yaparak katmanlar halinde model oluşturur.

                 SLA: Stereolitographic Apparatus veya kısaca SLA adı verilen teknoloji sıvı polimer tankının yüzeyini katılaştırarak katmanlar halinde baskı almak için kullanılır.

                 SLS: Selective Laser Sintering – Seçici Lazer Sinterleme, metal nesneler için 3d baskı teknolojisi, ardışık toz katmanlarını seçici olarak kaynaştırmak veya sinterlemek için kullanılan 3d baskı tekniğidir.

  Filament nedir?

                 Filament, FDM teknolojisi ile nesneleri 3D modellemek için kullanılan malzemedir. Nozzle tarafından eritilip yığılan bir termoplastiktir.

                 ABS: Akrilonitril Bütadien Stiren, yazıcılarda yaygın olarak kullanılan bir filament türü olup, oldukça güçlüdür, ancak baskı almak zor ve eridiğinde kötü koku bırakan bir maddedir.

                 PLA: Polilaktik Asit biyobozunur bir plastiktir. ABS’ye nazaran baskı alması daha kolay olup koku yaymaz. Ancak ABS kadar dayanıklı değildir.

                 PETG: Polietilen Tereftalat’ın polimerizasyonu sırasında bilelime Glikol Eklenmesiyle oluşur. PETG’deki “G” Glikol modifiyeli olduğu anlamına gelir. Gıda güvenliği olduğu ve Dayanıklılık ve yazdırma kolaylığı açısından PLA ve ABS filamentlerin ortasında olup, iki filamentin güzel özelliklerini barındırır.

                 Dilimleyici (Slicer): 3D yazıcıların nesneleri basabilmesi için katmanlara bölerek nozzle ucunun izleyeceği yolu kodlayan programlardır. Dilimleyici STL formatını sistemin konumunu, hızını ve sıcaklığını kontrol eden G-Code’a çevirir.

                 G-Code: G-Code, 3 boyutlu yazıcıya işlem yapma talimatı vermek için kullanılan dildir. Bu kod dilimleyici tarafından yazılır ve hareket, hız, dönme, derinlik gibi makinenin çalışmasında kullanılan diğer ilgili araçlar ve sensörlerin eylemlerini kontrol eder.

                 Baskı Tablası: Isıtılabilen veya sadece yatak görevi gören tablalar baskı yapıldığı yüzeylerdir. Isıtılmış bir tabla, ekstrüzyon edilen plastik katmanın çok hızlı bir şekilde soğumasını ve daha sonra bükülmesini önler.

   

  ERDİ SEMİH VİDİNLİOĞLU

  ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ

   

  DEVAMINI OKU